آغاز مراسم پنجه مندائیان ایران

🖋مسعود فروزنده 

مندائیان از روز چهارشنبه به مدت پنج شبانه روز، سنت باستانی پنجه ( Panjeh) را گرامی می دارند.

 پنجه اصطلاحی است که به دو پنج روز اطلاق شده است. پنجه نحس و پنجه سعد. مردم غیر مندایی اهواز بیشتر با پنجه مبارک که پروانایا گفته میشود آشنایی دارند زیرا منداییان را می بینند که به غسل تعمید و عبادت مشغول می شوند.

هریک از این دو پنجه مراسم و مقررات ویژه ای دارند. در پنجه نحس که قبل از پنجه مبارک است انجام برخی اعمال ممنوع و یا محدود است. اما پنجه سعد یا مبارک، پنج روزی است که بسیار گرانقدر شمرده شده و شب و روزش با هم تفاوت ندارند و از مهمترین ایام گاهشماری مندایی است.   

از امروز مندائیان سراسر جهان در تدارک برگذاری پنجه مبارک می‌شوند. جمعیت مندائیان ایران به دلیل مهاجرت های دو دهه گذشته روند نزولی گرفته و به کمتر از ۱۸ هزار نفر کاهش یافته است. شمار  منداییان عراق نیز به دلیل جنگ و ناامنی  کمتر از پنجاه هزار نفر ارزیابی شده است. مقصد اصلی مهاجران مندایی استرالیا و آمریکا است.  

مطابق گاهشماری  دینی منداییان  آخرین پنج روز سال مبارک ترین ایام سال است. ایام پنج روزه  یا پروانایا  ( Parvanaia)  مستقل است و در هیچ یک از ماه های  مندایی نیست. این پنجه در حد فاصل ماه سنبله و قینا قرار گرفته است. 

  در این پنج روز روان مردگان به زمین آمده، نور آلما کشطا بر زمین تابانده و ارزش معنوی شب و روز یکی می‌شود و دعاها مستجاب می گردد. 

منداییان در این پنج روز، غسل تعمید میگیرند، برای مردگان لوفانی برگزار می کنند، صدقه می دهند و برای توبه از گناهان به نماز و دعا می پردازند. دعا و نماز در این پنج روز بسیار پر ارزش تر از ایام دیگر سال است. 

در دهه ۱۳۶۰ منداییان ایران در چند کیلومتری اهواز به ساخت مندی ( عبادتگاه) مبادرت ورزیدند تا  با امکانات مناسب تر مراسم پنجه را  برگزار کنند. این مندی شامل یک محوطه غسل، استراحتگاه، کلبه مندی و انشعابی از رود کارون است. 

منداییان بعد از ایام پنجه خود را برای جشن نوروز آماده می کنند. آنان به جشن های ایرانی وفادار هستند و در متون مندایی مورد احترام قرار گرفته اند. نوروز ربا  به معنای  نوروز بزرگ در متون آمده است. منداییان ایران  بیش از ۱۸۰۰ سال است که  در ایران اقامت دارند و خود را ایرانی می دانند. بیش از ۱۲۵ واژه ایرانی در ادبیات کهن مندایی دیده می‌شود. 

تصاویر مراسم غسل تعمید، مندائیان ایران، اهواز. سال ۱۳۸۳