آشوب سیاسی پس از مشروطه
🖋 مسعود فروزنده / ۱۴ مرداد ۱۴۰۲
⬅️ مشروطه زمانی محقق شد که تاج پادشاهی بر زمین افتاده بود و عقربه ساعت به ضرر قاجار به نقطه صفر نزدیک می شد.
⬅️درست است که جنبش مشروطه در ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ پیروز شد و مجلس شورای ملی پا گرفت و حقوق شهروندی بر روی کاغذ تایید شد؛ اما به دلیل فقدان ائتلاف و نبود هژمونی یک طبقه یا یک حزب، دولت قدرتمند با ثبات پدید نیامد و امر توسعه سامان نیافت.
⬅️کشور تا سالها در اختلاف، فساد، تباهی و دخالت روسیه و بریتانیا قرار گرفت.
⬅️ چنانچه نگاهی به فهرست ۳۶ نخست وزیر به مدت ۱۷ سال پس از پیروزی مشروطه تا سال ۱۳۰۲ بیافکنیم متوجه می شویم بی نظمی و آشوب سیاسی به یک روند تکراری تبدیل شده است.️ بطور متوسط هر سال، دو نخست وزیر حکمرانی کردند.(۱)
یک شکل دیگر هم می توانیم محاسبه کنیم در چهار سال ابتدای مشروطه ۱۳ نخست وزیر آمدند و رفتند؛ یعنی هر سال ۳ نخست وزیر حکمرانی کردند، که اوج اختلاف و تفرقه در میان سیاستمداران و نخبگان و متنفذین را نشان می‌دهد.
⬅️ هزینه و منفعت مشروطه چه بود؟
✔️صدها نفر از دو طرف کشته یا اعدام شدند.
✔️محمدعلی شاه علیه مشروطه خواهان به جنگ خونین دست زد.
✔️محمدعلی شاه عزل و تبعید شد.
✔️طفلی خرد سال جانشین محمدعلی شاه گردید.
✔️روشنفکران و انقلابیون نتوانستند به وحدت دست یابند و دولتی قدرتمند و با ثبات تأسیس کنند.
✔️پانزده سال آشوب و بی نظمی حکمفرما شد.
✔️ایل ها و خودمختاری خواهان در اقصی نقاط کشور دست به شورش زدند.
✔️دخالت روسیه و بریتانیا به حد اعلی رسید.
⬅️پس از ۱۵ سال بی نظمی و آشوب، کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ تمامی مناسبات را تغییر داد. امنیت بتدریج حاکم گشت و چهار سال بعد سلسله قاجار برای همیشه با تاریخ خداحافظی کرد.
[نوشته مسعود فروزنده به مناسبت ۱۴ مرداد ۱۴۰۲]
یادداشت
۱_فهرست نخست وزیران مشروطه از ۱۲۸۵ تا ۱۳۰۲
- میرزا نصر الله مشیرالدوله
- سلطانعلی خان وزیر أفخم
- میرزا علی أصغر خان أمین السلطان
- میرزا أحمد خان مشیر السلطنه
- میرزا أبوالقاسم خان ناصر الملک
- حسینقلی خان نظام السلطنه مافی
- میرزا احمد خان مشیر السلطنه
- کامران میرزا نایب السلطنه
- میرزا جواد خان سعد الدوله
- محمد ولیخان سپهدار تنکابی
- میرزا حسن خان مستوفی الممالک
- محمد ولیخان سپهدار تنکابنی
- نجفقلی خان صمصام السلطنه
- محمد علیخان علا السلطنه
- میرزا حسن خان مستوفی الممالک
- میرزا حسن خان مشیر الدوله
- میرزا جواد خان سعد الدوله
- سلطان عبد المجید میرزا عین الدوله
- میرزا حسن خان مستوفی الممالک
- میرزا عبدالحسین خان فرمانفرما
- محمد ولیخان سپهدار تنکابنی
- میرزا حسن خان وثوق الدوله
- میرزا محمد علی خان علا السلطنه
- سلطان عبدالمجید میرزا عین الدوله
- میرزا حسن خان مستوفی الممالک
- نجفقلی خان صمصام السلطنه
- میرزا حسن خان وثوق الدوله
- میرزا حسن خان مشیر الدوله
- سپهدار أعظم
- سَیّد ضیا الدّین طباطبایی
- أحمد قوام(قوام السلطنه)
- میرزا حسن خان مشیر الدوله
- أحمد قوام(قوام السلطنه)
- میرزا حسن خان مستوفی الممالک
- میرزا حسن خان مشیر الدوله
- سردار سپه
#مشروطه
افزودن دیدگاه